Hoạt động này được thực hiện thông qua mô hình hợp tác Nam-Nam, một sự trao đổi và chia sẻ các giải pháp phát triển, chính sách, và công nghệ giữa các quốc gia đang phát triển với nhau.
Gần 30 năm qua, Việt Nam đã hỗ trợ 12 quốc gia châu Phi, với nhiều dự án thành công ở Guinea, Namibia, Mozambique, Senegal, Benin, Madagascar, Mali và Congo. Các dự án nông nghiệp này đã giúp tăng năng suất trồng lúa từ 2-4 lần, góp phần nâng cao đời sống và giải quyết vấn đề an ninh lương thực trong khu vực. Ông Oemar Idoe, Phó Giám đốc quốc gia Tổ chức GIZ (Đức), đánh giá cao vai trò của Việt Nam, khẳng định Việt Nam có những kinh nghiệm lớn về sản xuất lúa gạo có thể chia sẻ với các nước khác, đặc biệt là các nước châu Phi trong quan hệ hợp tác Nam-Nam.
Chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực
Theo PGS.TS Đào Thế Anh, Chủ tịch Hội Khoa học Phát triển nông thôn Việt Nam, sự hỗ trợ của Việt Nam hiệu quả bởi nó tập trung vào việc "giúp nông dân tự lực, làm chủ công nghệ".
Thay vì chỉ cung cấp viện trợ vật chất, Việt Nam chú trọng vào việc chuyển giao công nghệ và kỹ thuật canh tác tiên tiến. Tại Cuba, một trong những đối tác chiến lược, Việt Nam đã hỗ trợ trên 2.500 tấn hạt giống lúa thuần và huấn luyện kỹ thuật cho hơn 5.000 cán bộ nông nghiệp và nông dân, giúp Cuba tăng diện tích trồng lúa lên hơn 20.000 ha.
Hội thảo "Đối thoại chính sách Việt Nam - Châu Phi" và Hội nghị toàn cầu lần thứ 4 Hệ thống lương thực, thực phẩm bền vững diễn ra tại Việt Nam năm 2023 là một minh chứng cho thấy nỗ lực của Việt Nam trong việc thu hẹp khoảng cách về địa lý, kiến thức, cũng như khác biệt về truyền thống canh tác giữa hai khu vực. Giám đốc IRRI khu vực châu Á, ông Jongsoo Shin, khẳng định rằng "hợp tác Nam-Nam có tiềm năng cách mạng hóa sản xuất lúa gạo ở châu Á và châu Phi".
Hướng tới nền nông nghiệp xanh, bền vững
Việt Nam luôn sẵn sàng và cam kết mở rộng hợp tác Nam-Nam để hỗ trợ các quốc gia châu Phi bảo đảm an ninh lương thực và dinh dưỡng, hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và thịnh vượng". Tầm nhìn này phù hợp với mục tiêu của Việt Nam là trở thành nhà sản xuất và cung cấp lương thực thực phẩm theo tiêu chí: Minh bạch - Trách nhiệm - Bền vững, hướng đến mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Việt Nam sẽ tập trung vào các giải pháp:
(1) Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao: Xây dựng các chương trình đào tạo bài bản cho cán bộ nông nghiệp và nông dân các nước đối tác, tập trung vào quản lý chuỗi cung ứng và chế biến sau thu hoạch.
(2) Tăng cường hợp tác công-tư (PPP): Khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào sản xuất, chế biến và phân phối nông sản tại các nước đối tác, tạo ra chuỗi giá trị bền vững.
(3) Hợp tác nghiên cứu và phát triển (R&D) chung: Cùng các đối tác quốc tế lai tạo và chọn lọc các giống cây trồng mới, có khả năng chống chịu sâu bệnh, hạn hán và mặn hóa, qua đó đối phó tốt hơn với biến đổi khí hậu.
Những giải pháp này không chỉ thể hiện sự hỗ trợ về mặt kỹ thuật mà còn khẳng định tầm nhìn chiến lược, lâu dài của Việt Nam trong việc giúp các nước đang phát triển tự vươn lên, đóng góp vào mục tiêu chung là đảm bảo an ninh lương thực và phát triển bền vững trên phạm vi toàn cầu.
