Điều đáng lo ngại nhất là mực nước lòng hồ đã giảm hơn 40 mét so với thời điểm xả lũ. Đây là một con số chưa từng có, vượt xa mức giảm của các năm trước. Hậu quả là nhiều khu vực lòng hồ đã hoàn toàn trơ đáy, để lộ ra những cồn đất và đá khô cằn, minh chứng cho tình trạng cạn kiệt nghiêm trọng.
Tình trạng này xảy ra vào những ngày đầu tháng 6, thời điểm bắt đầu mùa hè. Thông thường, vào mùa khô, mực nước hồ Hòa Bình cũng giảm, nhưng vẫn duy trì đủ để tàu thuyền có thể ra vào các bến đón khách du lịch. Năm nay, mực nước xuống quá thấp, gây ảnh hưởng lớn đến các hoạt động kinh tế và đời sống. Những tác động tiêu cực hiện hữu:
(1) Ngành du lịch lao đao: Cảng Bích Hạ (xã Thung Nai, huyện Cao Phong) trở nên vắng vẻ, các quán nước phải đóng cửa vì không có khách. Các tour du lịch bằng thuyền đến đảo Dừa, chùa Thác Bờ cũng phải tạm ngừng hoạt động.
(2) Vận tải gặp khó khăn: Mực nước xuống thấp khiến các phương tiện không thể tiếp cận, gây khó khăn cho việc vận chuyển hàng hóa và đi lại của người dân.
(3) Đời sống người dân bị ảnh hưởng: Tình trạng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và sinh kế của người dân ở các khu vực ven hồ, đặc biệt là xã Hiền Lương (huyện Đà Bắc).
Trước tình hình này, chính quyền địa phương đã khuyến cáo người dân sử dụng nước tiết kiệm, hợp lý và chuyển sang các hoạt động kinh tế phụ, như trồng rau màu trên những bãi đất mới lộ ra.
Sự khác biệt lớn nhất so với các năm trước là mức độ cạn kiệt nghiêm trọng của hồ. Nếu như vào mùa khô, mực nước vẫn đủ để tàu thuyền hoạt động, thì năm nay, nước xuống quá thấp, khiến tàu không thể cập bến, gây thiệt hại lớn cho người dân. Chủ một quán nước tại cảng Thung Nai chia sẻ rằng, mọi năm vào thời điểm này, khách du lịch rất đông, nhưng năm nay quán phải thường xuyên đóng cửa vì quá vắng vẻ.
Trước tình trang trên, các chuyên gia suy đoán một số yếu tố tác động sau: Biến đổi khí hậu: Tình trạng hạn hán kéo dài, lượng mưa giảm có thể là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu nước; Quản lý và vận hành hồ chứa: Việc điều tiết nước từ hồ cho các mục đích khác, như phát điện và tưới tiêu, có thể chưa hợp lý, dẫn đến cạn kiệt; Các yếu tố khác: Việc khai thác nước ngầm quá mức, thay đổi dòng chảy tự nhiên của sông Đà do các hoạt động xây dựng cũng có thể góp phần vào tình trạng này.
Tình trạng mực nước hồ Hòa Bình giảm sâu là một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm và vào cuộc của các cấp chính quyền và cơ quan chức năng. Cần có những nghiên cứu và đánh giá chi tiết để xác định rõ nguyên nhân và đưa ra các giải pháp ứng phó kịp thời, nhằm bảo vệ nguồn nước, đảm bảo đời sống của người dân và Phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách bền vững.
