Giáo sư, Viện sĩ Đào Thế Tuấn là một trong những nhà khoa học hàng đầu về nông nghiệp và phát triển nông thôn tại Việt Nam. Với hơn 50 năm cống hiến cho sự nghiệp nghiên cứu và đào tạo trong lĩnh vực nông nghiệp, ông đã để lại dấu ấn khó phai trong lòng đồng nghiệp và các thế hệ học trò. Không chỉ là một nhà khoa học tận tâm, ông còn là một người lãnh đạo có tầm nhìn xa, luôn quan tâm đến những vấn đề mà nông dân, nông thôn phải đối mặt.
Giáo sư Đào Thế Tuấn nổi bật với nhiều nghiên cứu về giống cây trồng, thâm canh, sinh lý cây trồng và phát triển bền vững trong nông nghiệp. Ông đã xây dựng nhiều mô hình thâm canh hiệu quả và đề xuất nhiều biện pháp canh tác góp phần gia tăng năng suất lúa tại Việt Nam, làm cơ sở cho sự phát triển nông nghiệp bền vững. Cùng với đó, ông còn là người tiên phong trong việc tiếp cận phát triển nông nghiệp theo hướng hệ thống, coi trọng cả yếu tố kinh tế - xã hội, nhằm cải thiện đời sống nông dân. Một số công trình tiêu biểu như:
(1) Nghiên cứu đầu tiên về Đạm: Giáo sư đã phát triển phương pháp biến lân thành đạm thông qua việc bón lân cho cây bèo hoa dâu và điền thanh. Kết quả này đã được báo cáo tại Hội nghị khoa học Bắc Kinh năm 1963, và ông đã xuất bản hai cuốn sách: “Phân supe lân và cách sử dụng” và “Các biện pháp nâng cao hiệu suất phân hóa học”.
(2) Nghiên cứu Bệnh Vàng Lụi: Trong bối cảnh bệnh vàng lụi lan rộng ở miền Bắc, Giáo sư cùng nhóm nghiên cứu xác định rằng bệnh này do virus gây ra và được truyền qua rầy xanh đuôi đen. Ông chú trọng tìm kiếm các giống lúa kháng bệnh, và đề xuất các biện pháp canh tác như bón kali và làm cỏ sục bùn, giúp phát hiện nhiều giống lúa kháng bệnh vàng lụi như tẻ trắng Tây Bắc, 813, I1, A10.
(3) Nghiên cứu về Sinh Lý của Ruộng Lúa: Từ năm 1965, Giáo sư tập trung vào việc nghiên cứu sinh lý cây lúa, đặc biệt là quá trình quang hợp và dinh dưỡng khoáng, dẫn đến thâm canh lúa năng suất cao đạt 10 tấn/ha và kết quả này được tổng kết trong cuốn sách "Sinh lý của ruộng lúa năng suất cao".
(4) Lai tạo giống lúa mới: Từ năm 1970, ông lãnh đạo các nghiên cứu về giống lúa và đã lai tạo được nhiều giống mới như giống NN75-10 chịu bệnh bạc lá, CN2 cho phép vụ mùa sớm, hay các giống chịu phèn V14, V15.
(5) Nghiên cứu Hệ sinh thái Nông nghiệp: Cuối những năm 70, ông đã nghiên cứu hệ sinh thái nông nghiệp và triển khai nghiên cứu hệ thống canh tác, đặc biệt ở các vùng sinh thái gặp khó khăn. Ông khởi xướng và chủ trì chương trình hợp tác với Viện Khoa học nông nghiệp Pháp về Hệ thống nông nghiệp lưu vực sông Hồng, với kết quả được tổng kết trong cuốn sách "Hệ sinh thái nông nghiệp".
(6) Nghiên cứu về Kinh tế - Xã hội trong Nông nghiệp: Giáo sư chú trọng nghiên cứu kết hợp giữa kỹ thuật nông nghiệp và các vấn đề kinh tế - xã hội, đặc biệt là thể chế kinh tế hộ nông dân và việc áp dụng các đòn bẩy kinh tế nhằm cải cách nông nghiệp.
Cùng với những công trình nghiên cứu sâu sắc và đa dạng, Giáo sư Đào Thế Tuấn đã góp phần quan trọng vào việc cải cách và phát triển nông nghiệp ở Việt Nam, từ kỹ thuật canh tác cho đến những nghiên cứu vĩ mô về hệ sinh thái và kinh tế nông thôn. Những nỗ lực của ông không chỉ giúp nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất nông nghiệp mà còn khẳng định vai trò của nông nghiệp trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Những kinh nghiệm và kiến thức của ông không chỉ được áp dụng trong quốc gia mà còn được đánh giá cao trên bình diện quốc tế. Ông đã công bố nhiều công trình khoa học bố trên các tạp chí uy tín trong và ngoài nước góp phần nâng cao nhận thức về nông nghiệp và phát triển nông thôn.
Ngoài vai trò nhà khoa học, GS. Đào Thế Tuấn còn là một nhà báo tận tụy. Ông đã viết hàng trăm bài báo và nghiên cứu công bố trên các tạp chí uy tín, góp phần nâng cao nhận thức về nông nghiệp và phát triển nông thôn. Ông không chỉ sử dụng báo chí như một công cụ để truyền tải thông tin, mà còn như một phương tiện để tạo ra những thay đổi tích cực trong chính sách và đời sống nông thôn.
Vào những năm 2000, ông đã lên kế hoạch thành lập Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam và tờ bản tin chuyên ngành Khoa học phát triển nông thôn - tiền thân của Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam với sự hỗ trợ của Hội Nông dân Pháp và những chuyên gia quốc tế như Jean Michel Galett.
Theo chuyên gia Jean Michel Galett và Nhà báo Lê Thành Ý, Giáo sư Đào Thế Tuấn có chủ trương xây dựng Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam là một ấn phẩm khoa học nhân văn, chuyên nghiệp và uy tín. Ở đó, cần tập trung vào chất lượng nội dung, hệ thống bình duyệt nghiêm ngặt, thiết kế hiện đại, chiến lược quảng bá hiệu quả, đổi mới liên tục và đảm bảo tính công bằng. Tạp chí cần đăng tải các nghiên cứu sâu sắc, đa dạng chủ đề, có quy trình bình duyệt khách quan và đội ngũ biên tập viên uy tín. Giao diện tạp chí phải thân thiện, dễ tiếp cận, cung cấp nhiều định dạng nội dung và tích cực quảng bá trên các kênh truyền thông. Đồng thời, tạp chí cần liên tục cập nhật, khuyến khích nghiên cứu đa ngành, đảm bảo tính công bằng trong đánh giá và tạo cơ hội cho các nhà nghiên cứu từ mọi miền. Với chiến lược toàn diện này, tạp chí sẽ củng cố được uy tín và khả năng tiếp cận cộng đồng khoa học trong và ngoài nước.
Giáo sư Đào Thế Tuấn luôn trăn trở về tương lai của nông thôn Việt Nam. Ông nhận thức rõ rằng, để phát triển nông thôn một cách bền vững, cần phải kết hợp mọi nguồn lực, từ khoa học công nghệ đến chính sách hỗ trợ. Ông đã đề xuất các giải pháp cụ thể, bao gồm tăng cường sự hợp tác giữa nhà khoa học và nông dân, và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng trong việc thực hiện các dự án phát triển.
Không chỉ là một nhà khoa học, Giáo sư Đào Thế Tuấn còn là một nhà giáo tận tâm, người đã đào tạo nhiều thế hệ kỹ sư, nhà khoa học nông nghiệp và có những ảnh hưởng đến nhiều thế hệ nhà báo chuyên ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn. Ông luôn gần gũi, tận tình với học trò, truyền đạt cho họ không chỉ kiến thức chuyên môn mà còn cả lòng yêu nghề, tinh thần say mê nghiên cứu khoa học. Ông cũng là một nhà quản lý tài năng, từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong ngành nông nghiệp. Ông luôn thể hiện sự năng động, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Cuộc đời và sự nghiệp của Giáo sư Đào Thế Tuấn là một tấm gương sáng cho các thế hệ sau noi theo, một biểu tượng của tinh thần học hỏi, sáng tạo và cống hiến cho đất nước.
Với những cống hiến to lớn cho ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn, cùng tinh thần làm việc không mệt mỏi, GS. Đào Thế Tuấn đã để lại dấu ấn khó phai trong lòng đồng nghiệp và các thế hệ học trò. Ông là hình mẫu của một nhà khoa học không chỉ nói về lý thuyết mà còn thực sự quan tâm đến thực tiễn, cuộc sống của nông dân, góp phần tạo ra sự thay đổi tích cực cho nông thôn Việt Nam. Tầm nhìn và quyết tâm của ông sẽ tiếp tục truyền cảm hứng cho những nhà khoa học, nhà báo và tất cả những ai đang làm việc vì sự phát triển bền vững của nền nông nghiệp nước nhà.
Giáo sư Đào Thế Tuấn đã được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Nông nghiệp Liên Xô năm 1985; Giáo sư nhận nhiều giải, phần thưởng quốc tế như Huân chương Công trạng nông nghiệp và Huân chương cành cọ Hàn lâm của Pháp năm 1991; Giải thưởng quốc tế René Dumont dành cho các nhà nông học các nước đang phát triển năm 2003; Huân chương Bắc đẩu bội tinh của Chính phủ Pháp. Đảng và nhà nước Việt Nam trao tặng Giáo sư nhiều phần thưởng và danh hiệu cao quý như: Giải thưởng Hồ Chí Minh cho Công trình "Công nghệ sản xuất lúa ở ĐB sông Hồng” năm 2005; Anh hùng Lao động thời kì đổi mới năm 2000; Huân chương Hồ Chí Minh năm 2002… Đầu năm 2023 thành phố Hà Nội đã đặt tên một tuyến phố mang tên Đào Thế Tuấn tại quận Long Biên để tôn vinh những cống hiến của Giáo sư.
Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), những người làm báo tại Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam đang không ngừng đổi mới nội dung và hình thức của một ấn phẩm khoa học, mà sinh thời ông đã dày công khởi xướng và kỳ vọng. Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam ngày càng khẳng định vị thế của mình là cơ quan ngôn luận của Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam; là diễn đàn của giới khoa học, nghệ nhân, doanh nhân và những người hoạt động trong lĩnh vực phát triển nông thôn; là cầu nối giữa người nông dân và bạn đọc cả nước với các cơ quan quản lý các cấp./.
