Mới đây, một bài đăng trên mạng xã hội phản ánh tình trạng mệt mỏi, đau đầu khi ngủ trong phòng kín bật điều hòa - được cho là do nồng độ khí CO2 tăng cao - đã thu hút sự chú ý lớn của cộng đồng mạng.
Điều này lập tức khiến nhiều người liên tưởng đến các vụ tử vong thương tâm do ngủ trong ô tô đóng kín cửa, bật điều hòa. Dù không phải là hiện tượng mới, song các thảo luận xung quanh nguyên nhân và cách phòng tránh tình huống nguy hiểm này vẫn tiếp tục gây tranh cãi.
Nhiều người đặt câu hỏi: Cùng là ô tô đóng kín cửa, bật điều hòa, nhưng vì sao khi xe đang vận hành trên đường suốt cả ngày thì không vấn đề gì, trong khi nếu ngủ lại trong xe đỗ thì có thể dẫn đến ngạt thở, thậm chí tử vong?
Để trả lời câu hỏi này, cần hiểu rõ về cơ chế hoạt động của hệ thống điều hòa trên ô tô. Hầu hết các dòng xe hiện đại đều cung cấp hai chế độ làm lạnh chính: lấy gió trong và lấy gió ngoài.
Khi chọn chế độ lấy gió trong, hệ thống sẽ chỉ tuần hoàn không khí bên trong khoang lái mà không hút khí từ bên ngoài. Ưu điểm của chế độ này là làm lạnh nhanh hơn và tiết kiệm nhiên liệu hơn.
Thế nhưng, chính vì không có sự bổ sung không khí giàu oxy từ môi trường bên ngoài nên khi sử dụng chế độ này quá lâu, không khí bên trong xe dần bị bão hòa CO2, khiến người trong xe cảm thấy ngột ngạt, đau đầu, mệt mỏi - dấu hiệu của thiếu oxy.
Trong trạng thái tỉnh táo, con người có khả năng nhận biết những dấu hiệu bất thường này và có hành động phản xạ để cải thiện tình hình như hạ kính, chuyển sang lấy gió ngoài hoặc ra khỏi xe để hít thở không khí.
Tuy nhiên, khi ngủ, khả năng phản ứng với sự thiếu hụt dưỡng khí sẽ không còn. Lượng oxy suy giảm dần khiến cơ thể rơi vào trạng thái hôn mê và có thể dẫn tới tử vong mà không hề hay biết.
Nhiều mẫu xe hiện nay có hệ thống tự động chuyển từ lấy gió trong sang lấy gió ngoài sau một khoảng thời gian nhằm cân bằng không khí trong khoang lái. Tuy vậy, tính năng này không thực sự hiệu quả nếu xe đang đỗ ở nơi không thông thoáng.
Trong trường hợp xe đứng yên tại chỗ, đặc biệt trong không gian hẹp như nhà để xe, tầng hầm hay khu vực có nhiều xe khác đang nổ máy, lượng khí thải từ ống xả giàu khí CO sẽ bao quanh xe.
Khi hệ thống lấy gió ngoài kích hoạt, không khí đưa vào khoang lái cũng đã bị ô nhiễm, thậm chí còn nguy hiểm hơn vì đưa khí độc vào xe thay vì dưỡng khí.
Bên cạnh đó, việc để xe nổ máy quá lâu khi đỗ cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khác. Một trong số đó là nguy cơ hết nhiên liệu khi tài xế đang ngủ. Khi đó, điều hòa sẽ ngừng hoạt động, không khí trong xe nhanh chóng trở nên ngột ngạt, nồng độ CO2 tăng cao, và người ngủ có thể lịm đi mà không kịp phản ứng.
Ngoài ra, động cơ hoạt động liên tục trong trạng thái không di chuyển khiến hệ thống làm mát cưỡng bức không hoạt động hiệu quả, có thể dẫn đến hiện tượng nóng máy, gây nguy hiểm cho cả xe và người trong xe.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc ngủ trong ô tô là nhu cầu thực tế, chẳng hạn khi đang đi xa, quá mệt để lái tiếp, hoặc khi nhà bị cúp điện trong những đêm hè oi bức. Giấc ngủ trong ô tô không phải là điều cấm kỵ, nhưng cần phải thực hiện đúng cách để đảm bảo an toàn.
Trước tiên, hãy chọn nơi đỗ xe thông thoáng, có bóng mát và có gió lưu thông tốt. Việc này giúp khí thải từ ống xả dễ dàng phát tán, không tích tụ xung quanh xe.
Tiếp theo, để đảm bảo vẫn có oxy vào khoang lái trong khi vẫn bật điều hòa, người dùng nên mở hé cửa kính, khoảng từ 1,5cm đến 2,5cm là hợp lý. Điều này cho phép không khí bên ngoài lọt vào mà vẫn đảm bảo phần nào hiệu quả làm mát.
Cuối cùng, không nên ngủ quá lâu trong xe. Đặt báo thức lặp lại sau mỗi 15, 30 hoặc 45 phút là cách hữu hiệu để tránh chìm vào giấc ngủ sâu. Nếu quá mệt, nên tìm đến nơi nghỉ chân an toàn như nhà nghỉ, khách sạn hoặc các trạm dừng có không gian mở và hệ thống thông gió tốt.
