"AI không thể thay cho con người chịu trách nhiệm"
Bà Lê Phương Hà, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược chuyển đổi số cho rằng, chuyển đổi số là xu hướng tất yếu không thể tránh khỏi trên toàn thế giới cũng như ở Việt Nam. Do đó, ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã cho ra đời Nghị quyết 57 về đột phá Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện lớn của quốc gia mà còn là nhiệm vụ lớn của thế hệ trẻ.
Giới trẻ tìm hiểu về công nghệ tại phiên giao dịch việc làm.
“Câu chuyện về năng lực số đang được nói đến nhiều. Nếu chúng ta không tự mình trau dồi năng lực số để có thể làm chủ tất cả tư duy, hành động trên không gian số thì sẽ rất khó có thể trở thành một phần trong lịch sử phát triển của đất nước. Hiện nay, Bộ giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đã ban hành Thông tư 02 quy định về khung năng lực số cho người học. Các cơ sở giáo dục hiện nay đều đang nỗ lực nâng cao kỹ năng số cho học sinh sinh viên để các em có cơ hội tiếp cận những tri thức mới, từ đó hình thành năng lực số cho bản thân”, bà Lê Phương Hà cho biết.
PGS.TS Hà Minh Hoàng, Trưởng khoa Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo (Trường Công nghệ - ĐH Kinh tế quốc dân) cho rằng, kỹ năng số, năng lực số không chỉ là một năng lực phụ trợ, năng lực “thêm” như trước đây mà đang là kỹ năng sống còn, kỹ năng sinh tồn giúp thế hệ thanh thiếu niên phát triển và không bị bỏ lại phía sau.
Trong lĩnh vực học tập, nhiều sinh viên cũng rất quan tâm đến ứng dụng công nghệ số vào trong học tập, nghiên cứu. Có thể thấy thời đại số tạo ra rất nhiều cơ hội giúp thanh thiếu niên có cơ hội học tập, phát triển bản thân tốt hơn. Người trẻ ở Việt Nam hoàn hoàn có thể học với các giáo sư hàng đầu thế giới thông qua các nền tảng như Coursera hay EDX…
Trong tìm kiếm việc làm, thay vì phải nộp hồ sơ cứng, sau đó là file PDF như trước đây, thì ngày nay thế hệ trẻ có thể gửi đến nhà tuyển dụng những CV online, website cá nhân… Còn trong khởi nghiệp, PGS.TS Hà Minh Hoàng lấy ví dụ trong lĩnh vực công nghệ thông tin (CNTT), để làm ra một sản phẩm phần mềm, nếu như trước đây cần đến 10 kỹ sư thì ngày nay với sự hỗ trợ của AI sẽ chỉ cần 2 người.
PSG.TS Hà Minh Hoàng cho rằng, cũng chính bởi sự phát triển nhanh chóng của AI, nhiều người lao động đang rất lo lắng mình sẽ bị sa thải và thay thế bởi trí tuệ nhân tạo. “Với những người còn hoài nghi về AI, hay chưa sử dụng AI cũng nên tìm hiểu dần và học cách tận dụng sức mạnh của AI. Tuy nhiên, thời gian gần đây, có những bạn trẻ đang phụ thuộc khá nhiều vào AI mà không có tính chủ động, sáng tạo, điều này rất nguy hiểm. Chúng ta cần hiểu bản chất của AI và giới hạn của nó. AI không thể thay cho con người chịu trách nhiệm. Bên cạnh đó, AI cũng vẫn sai sót, gặp những hạn chế về tính toán và có những giới hạn nhất định. Chúng ta có thể dùng AI để giải những bài toán khó của kỳ thi Olympic Toán quốc tế, tức AI có thể làm toán như những người giỏi toán nhất thế giới, nhưng đôi khi lại sai ở những bài cơ bản. Do đó, thế hệ trẻ cần học cách đồng hành cùng AI, làm chủ AI, biến AI thành một trợ lý, công cụ để phục vụ cho công việc và đời sống hiệu quả hơn”, PGS.TS Hà Minh Hoàng nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Trưởng khoa Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo cũng cho rằng, cần đặc biệt quan tâm tới đạo đức AI. Đây là vấn đề đang được tranh luận rất nhiều trên thế giới. Đạo đức AI trở thành một ngành lớn mà những người mà làm về AI đang đang theo đuổi.
“Khi tương tác với thế giới ảo, làm việc trên không gian số chúng ta sẽ phải có những quy tắc, quy chuẩn. Đạo đức AI là vấn đề rất quan trọng. Ví dụ như khi người dùng đưa một văn bản hay một tài liệu lên mạng để sử dụng chat GPT xử lý, nhưng nếu đó là tài liệu có bản quyền, thì vô tình chúng ta đã vi phạm đạo đức AI. Như vậy khi dùng AI, người trẻ cần đồng hành, học cách kiên nhẫn và tương tác 2 chiều cùng AI. Chúng ta cần nhớ AI có thể được sử dụng để tăng tốc công việc, nâng cao hiệu quả, nhưng không thể thay thế hoàn toàn cho con người”, PGS.TS Hà Minh Hoàng nhấn mạnh.
Trong bối cảnh AI phát triển mạnh mẽ như hiện nay, sinh viên cần sẵn sàng nắm bắt cơ hội, học cách sử dụng AI hiệu quả, có đạo đức, phục vụ tốt nhất cho công việc cũng như cuộc sống. Đặc biệt, khi làm bất kỳ công việc gì cũng cần nghĩ cách làm khác, tránh đi theo lối mòn...
Ưu tiên tuyển dụng lao động kỹ năng
Ông Đặng Văn Huấn, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD-ĐT) cho biết, theo đánh giá của Bộ GD-ĐT, sinh viên sau khi tốt nghiệp được các doanh nghiệp “săn đón” với mức lương cao phụ thuộc rất nhiều vào năng lực số, tư duy và khả năng làm việc nhóm.
“Rất nhiều doanh nghiệp khi tuyển dụng đều cho rằng, khi tìm kiếm một ứng viên, kiến thức là nền tảng ban đầu, nhưng quan trọng hơn nữa là thái độ tích cực, sẵn sàng học hỏi và các kỹ năng mềm. Trong đó, kỹ năng mềm bao gồm khả năng làm việc nhóm và kỹ năng số”, ông Đặng Văn Huấn cho biết.
Ông Đặng Văn Huấn cho biết, Bộ GD-ĐT đã ban hành Thông tư số 02 quy định về khung năng lực số cho người học với 6 miền năng lực và 24 kỹ năng số. Trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến kỹ năng về ứng dụng AI. Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như các trường đại học rất quan tâm tới việc tích hợp kỹ năng số vào các chương trình đào tạo chính quy cũng như các chương trình đào tạo bổ sung để sinh viên sẵn sàng tham gia vào thị trường lao động ngày càng khốc liệt.
Trong bối cảnh AI phát triển mạnh mẽ như hiện nay, ông Đặng Văn Huấn đưa ra lời khuyên, sinh viên cần sẵn sàng “nắm bắt cơ hội, học cách sử dụng AI hiệu quả, có đạo đức, phục vụ tốt nhất cho công việc cũng như cuộc sống của mình”.
Bên cạnh đó, khi làm bất kỳ công việc gì cũng cần nghĩ cách làm khác, tránh đi theo lối mòn, cần tìm con đường mới, một cách thức mới, có tinh thần không chấp nhận những gì đã có và luôn đặt câu hỏi về những gì đang diễn ra.
Còn theo bà Nguyễn Bích Vân, Trưởng phòng Nhân sự Navigos Group, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và việc bùng nổ trí tuệ nhân tạo đã thay đổi căn bản cách sống và làm việc cũng như là ảnh hưởng rất lớn đến xu hướng việc làm. Ngoài sự thay đổi của những công việc hiện tại, thị trường lao động cũng đã và đang xuất hiện thêm nhiều công việc mới, cách thức làm việc, cách quản lý vận hành mới trong doanh nghiệp.
Theo một khảo sát mới đây của Navigos với hơn 500 doanh nghiệp cho thấy có đến 50% doanh nghiệp hiện nay đang chú trọng tuyển dụng nhân sự trong mảng kinh doanh và bán hàng, đặc biệt là những nhân sự có từ 2-3 năm kinh nghiệm bởi đây là lực lượng trực tiếp tạo ra doanh thu, mở rộng khách hàng, mở rộng thị trường.
Tiếp đó là những ngành nghề liên quan đến công nghệ thông tin và phần mềm cũng là mảng công việc mà được chú trọng đầu tư bởi tất cả các doanh nghiệp đều đang có xu hướng chuyển đổi số để gia tăng lợi thế cạnh tranh cũng như bắt kịp xu hướng.
Nhóm ngành thứ 3 chiếm khoảng 10% nhu cầu tuyển dụng liên quan đến tiếp thị số, digital marketing và truyền thông. Sở dĩ nhu cầu nhóm ngành nghề này lớn do các doanh nghiệp chú trọng đến tiếp cận khách hàng thông qua các kênh số cũng như đẩy mạnh thương hiệu doanh nghiệp.
Về mong muốn của nhà tuyển dụng đối với ứng viên, theo bà Nguyễn Bích Vân, nếu như giai đoạn trước đây các nhà tuyển dụng sẽ coi trọng những kỹ năng cứng để đáp ứng được nhu cầu thực tế của công việc, thì ngày nay kỹ năng mềm là một tiêu chí hết sức quan trọng.
Một số kỹ năng mềm cốt lõi mà doanh nghiệp đang tìm kiếm, giúp ứng viên trong doanh nghiệp có thể nhanh chóng thích nghi với những thay đổi, tạo ra giá trị một cách nhanh chóng hay có khả năng giải quyết vấn đề là kỹ năng tự trau dồi, tự nâng cấp.
"Tại các doanh nghiệp luôn có các chương trình đào tạo bài bản để người lao động có thể hoàn thành các mục tiêu công việc. Tuy nhiên, bên cạnh những chương trình này, cũng đòi hỏi người lao động luôn trong tâm thế tự tìm ra những kỹ năng bản thân còn yếu, còn thiếu, hoặc những kỹ năng cần có trong tương lai để tự trau dồi thông qua các nền tảng số. Với xã hội số như ngày nay, người lao động không chỉ có cơ hội tìm kiếm tri thức ở Việt Nam mà còn có thể học tập với các chuyên gia trên khắp thế giới thông qua các nền tảng số.
Bên cạnh đó, sự thành thạo về ngoại ngữ cũng là bắt buộc trong bối cảnh hiện nay. Ngoại ngữ giúp người lao động dễ dàng hòa nhập với các mô hình doanh nghiệp đa văn hóa. Tiếp đó là tư duy sáng tạo. Trí tuệ nhân tạo đã giúp con người thay đổi, có thể làm thay ở một số công đoạn trong quá trình làm việc, tuy nhiên tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề vẫn là yếu tố vô cùng cốt lõi khiến mỗi lao động có những lợi thế cạnh tranh khác nhau, từ đó tạo ra sự khác biệt trong từng sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp", bà Vân nhấn mạnh.
Để tăng cơ hội việc làm, bà Nguyễn Bích Vân cho rằng, hiện nay các doanh nghiệp không dùng từ "tuyển dụng", mà chuyển sang "thu hút nhân tài", "thu hút tài năng", bởi ngày nay các bạn trẻ có những kỹ năng, kiến thức rất tốt và có nhiều cơ hội việc làm khác nhau. Từ đó cũng tạo ra một cuộc đua giữa các doanh nghiệp trong vấn đề tìm người tài.
Để tăng năng lực trong quá trình làm việc, bà Vân nhận định, điều quan trọng trước tiên là thái độ cầu thị, hướng đến việc tự học. Ngoài ra, các nhà tuyển dụng ngày nay cũng rất chú trọng đến sự chuẩn bị sớm của ứng viên, người trẻ đừng chỉ tập trung học lên cao, sau khi hoàn thành mới bắt đầu tìm kiếm việc làm. Hiện nay có rất là nhiều loại hình công việc như part-time, làm việc từ xa... mà người trẻ có thể làm để tích lũy kinh nghiệm. Cũng từ những trải nghiệm đó, mỗi người sẽ nhận ra đâu là những ngành nghề phù hợp với sở trường, với mong muốn, với định hướng của bản thân.
Theo ông Vũ Quang Thành, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, qua những phiên giao dịch việc làm lưu động và chuyên đề tổ chức tại các trường đại học, học viện gần đây cho thấy các bạn trẻ rất quan tâm tới sử dụng trí tuệ nhân tạo trong công việc và đặt câu hỏi ngược lại với các nhà tuyển dụng xem đơn vị đang ứng dụng công nghệ AI ở mức độ nào. Kỹ năng sử dụng các nền tảng AI đang tạo ra những lợi thế khi xin việc và sẽ tạo ra những xu thế tuyển dụng mới.
