Tiến tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng 8 và Quốc khánh 2/9 (1945 – 2025); đồng thời, ngày 19/8/2025 cũng là dấu mốc kỷ niệm tròn 80 năm truyền thống của Lực lượng Công an Nhân dân và 20 năm Ngày hội Toàn dân bảo vệ An ninh Tổ quốc; Tổ chức “Trái tim người lính” phối hợp với Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, Trung tâm “Tác phẩm mới”, Hội đồng Họ Dương TP. Hà Nội và CLB “Mãi mãi tuổi 20”, tổ chức trao tặng một số di ảnh Anh hùng – Liệt sĩ vừa được nhóm Họa sĩ trẻ của “Trái tim người lính” phục dựng màu và trân trọng giới thiệu cuốn sách bút ký lịch sử “Ngôi nhà xưa yêu dấu” của tác giả Dương Việt Tiến.
Tham gia sự kiện có một số Anh hùng LLVTND, Tướng lĩnh, cựu Công an nhân dân, Cựu chiến binh, nhân sĩ trí thức Thủ đô và đại diện một số thân nhân gia đình Liệt sĩ, Thương binh đến từ nhiều vùng miền trên cả nước.
1. Trao tặng di ảnh Anh hùng Liệt sĩ “Mãi mãi tuổi 20”.
Để ghi nhớ công lao của các Anh hùng – Liệt sĩ CAND đã thầm lặng hi sinh trong các cuộc kháng chiến; bảo vệ sự bình yên cuộc sống nhân dân và An ninh Tổ quốc; Ban Tổ chức đã trao tặng tượng trưng di ảnh một số nữ Anh hùng Liệt sĩ CAND đã hi sinh trong kháng chiến, cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam. Cụ thể là di ảnh chân dung của 4 nữ Anh hùng Liệt sĩ đầu tiên của Lực Lượng CAND, đã hi sinh trong kháng chiến chống Pháp, khi hoạt động "diệt ác trừ gian", được nhóm Họa sĩ của “Trái tim người lính” phục dựng màu.
Thứ tự chân dung di ảnh được xếp trước sau và trên dưới theo năm sinh như sau:
1- Nguyễn Thị Lợi (tên thật là Trần Thị Lời) sinh năm 1911 tại Châu Đốc, tỉnh An Giang, hi sinh năm 1950 tại Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Chị được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND năm 1995;
2- Cao Kỳ Vân (tên thật là Nguyễn Thị Được) sinh 1925 tại Bình Lục, Hà Nam (cũ); hi sinh năm 1950 tại Việt Yên, tỉnh Bắc Giang (cũ). Chị được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND năm 1998.
3- Bùi Thị Cúc (tên thật là Trần Thị Lan) sinh năm 1930 tại Hưng Yên, hi sinh năm 1951 tại Hưng Yên. Chị được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND cùng năm 1995 với Anh hùng Nguyễn Thị Lợi;
4- Võ Thị Sáu (tên thật là Nguyễn Thị Sáu) sinh năm 1933 tại Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ), hi sinh 1952 tại Côn Đảo. Chị được truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND năm 1993.
Theo Đại tá, Nhà văn Đặng Vương Hưng – Người sáng lập và Chủ tịch Tổ chức “Trái tim người lính”, Trưởng Ban Tổ chức sự kiện cho biết: Các di ảnh nữ Anh hùng Liệt sĩ Công an nêu trên chỉ mang tính tượng trưng, nhắc nhớ truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc ta, có từ thời Hai Bà Trưng: “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”! Bởi trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ Biên giới và chủ quyền biển đảo thiêng liêng; vì an ninh Tổ quốc và bình yên cuộc sống nhân dân, hàng vạn cán bộ chiến sĩ Công an đã ra trận, hàng ngàn người đã hy sinh. Đặc thù của ngành Công an là toàn bộ thông tin cá nhân đều được bảo mật, hầu như không để lại hình ảnh. Do vậy, công tác phục dựng di ảnh rất khó khăn. Hiện nay, công việc việc này vẫn đang được Tổ chức “Trái tim người lính” phối hợp với Hội Cựu Công an các đơn vị, địa phương tiếp tục thực hiện…
Ngoài di ảnh của 4 nữ Anh hùng Liệt sĩ CAND, Ban tổ chức sự kiện còn trao 4 di ảnh "Mãi mãi tuổi 20" vừa được phục dựng mầu (xếp thứ tự theo năm sinh):
1- Lão thành Cách mạng Dương Quang Trị (1914 – 1983). Cụ là người trực tiếp tham gia tổ chức chương trình phát thanh đặc biệt tại Đài phát sóng Bạch Mai, giới thiệu bản “Tuyên ngôn Độc lập” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tháng 9/1945; truyền đi mệnh lệnh “Toàn quốc kháng chiến” của Bộ trưởng Quốc phòng Võ Nguyên Giáp, tháng 12/1946.
2- Liệt sĩ Nguyễn Văn Giang, sinh năm 1930, nhập ngũ trong kháng chiến chống Pháp, chức vụ Trung đội trưởng, hi sinh ngày 3/12/1953.
3- Liệt sĩ Nguyễn Chí Cường, sinh 1947, nhập ngũ ngày 19/9/1965, tham gia kháng chiến chống Mỹ, chức vụ: Tiểu đội trưởng, hi sinh ngày 6/6/1969.
4- Liệt sĩ Dương Văn Cam sinh 1951, nhập ngũ ngày 23/12 /1969. Từng chiến đấu dũng cảm trong đội hình đơn vị Đại đội 1, Trung đoàn Ba Gia, Sư đoàn 2, QK 5 (đơn vị 3 lần được phong tặng danh hiệu AHLLVTND). Anh hi sinh ngày 15/5/1974 tại Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
Cũng trong khuôn khổ của sự kiện, Trung tâm Tư liệu “Trái tim người lính” sẽ tiếp nhận 2 cuốn sổ tay của Thương binh, Nhà giáo Nguyên Thùy – Cựu chiến binh pháo phòng không. Đó là 2 cuốn nhật ký, được viết trực tiếp tại chiến trường Tây Bắc và làm nghĩa vụ quốc tế cao cả tại chiến trường Lào, những năm 1963 – 1968. Dự kiến, sẽ xuất bản nhật ký "Ghi vội trên mâm pháo" trong dịp kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam, 20/11/2025.
2. Giới thiệu cuốn sách bút ký lịch sử “Ngôi nhà xưa yêu dấu” của tác giả Dương Việt Tiến.
Cuốn sách do Trung tâm “Tác phẩm mới” phối hợp với “Trái tim người lính” tổ chức bản thảo; Nhà xuất bản Hội Nhà văn cấp phép ấn hành. Tác phẩm có dung lượng 160 trang in, khổ 16cm x 24cm, chứa đựng nhiều tư liệu quý, lần đầu công bố.
Có lẽ ít người biết, phía bờ Nam của cầu Vĩnh Tuy, trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nơi đây từng có ngôi nhà ngói 5 gian là cơ sở hoạt động của nhóm Văn hóa Cứu quốc gồm các ông: Trần Quốc Hương (Mười Hương), Nguyễn Huy Tưởng, Lưu Văn Lợi, Nguyễn Đình Thi, Thôi Hữu, Hoàng Đạo Thúy, Nguyễn Hữu Đang… Ngôi nhà này còn là nơi in số báo Tiên Phong đầu tiên để trình Đại hội Quốc dân Tân Trào, Tuyên Quang, diễn ra ngày 16 và 17 tháng 8 năm 1945.
Chủ ngôi nhà này là ông Dương Quang Trị, một thợ điện từ thời Pháp thuộc và vợ là bà Lưu Thị Hương (em gái của Nhà ngoại giao nổi tiếng Lưu Văn Lợi, 1913 - 2016) người con của làng Gia Thụy “địa linh nhân kiệt” ở Gia Lâm, Hà Nội. Ngôi nhà nằm gần các đồn của giặc Pháp nhưng ông bà vẫn bất chấp nguy hiểm, nuôi giấu các chiến sĩ văn hóa và những chiến sĩ cộng sản vượt ngục.
Những ngày đầu Cách mạng tháng 8 năm 1945, ông Dương Quang Trị làm việc ở Đài phát sóng Bạch Mai. Đó cũng là nơi phát sóng đầu tiên của Đài Tiếng nói Việt Nam, sau Cách mạng tháng 8/1945. Tại đây, với vai trò là Trưởng phiên (trưởng ca trực), ông đã cùng anh chị em kỹ thuật yêu nước, phục vụ thành công buổi phát sóng giới thiệu bản “Tuyên ngôn Độc lập” của Chủ tịch Hồ Chí Minh ra cả thế giới. Tháng 12 năm 1946, cũng chính ông Dương Quang Trị đã cùng anh em kỹ thuật của Đài phát sóng Bạch Mai, thực hiện chương trình phát thanh đặc biệt, truyền đi mệnh lệnh “Toàn quốc kháng chiến” của Bộ trưởng Quốc phòng Võ Nguyên Giáp.
Năm 1947, ông Dương Quang Trị được chuyển sang Tổ điện đài thuộc Văn phòng Trung ương Đảng hoạt động ở chiến khu Việt Bắc. Được phép của trên, ông đưa cả gia đình cùng lên sống ở Việt Bắc, bên cạnh những gia đình các đồng chí lãnh đạo Đảng và Chính phủ, đến năm 1954. Sau ngày hòa bình lập lại, ông cùng gia đình mới chuyển về Hà Nội và làm công chức hậu cần tại Bộ Ngoại giao cho tới khi nghỉ hưu.
Một đời thầm lặng cống hiến cho Cách mạng, tuy ông Dương Quang Trị không giữ chức vụ cao trong cơ quan Đảng và Nhà nước; nhưng từng đảm nhiệm công việc quan trọng, phục vụ sự lãnh đạo của Đảng trong kháng chiến chống Pháp. Đó là truyền dẫn những bức điện mật, tối mật, những công văn hỏa tốc của Trung ương. Cả đời ông sống khiêm nhường, lặng lẽ, tận tụy với công việc Đảng giao cho đến khi về hưu với tiêu chuẩn tem phiếu loại C. Đây là chế độ lương thực, thực phẩm dành cho cấp trưởng các cục, vụ, viện, chuyên viên cấp cao thời bao cấp.
Rất tiếc, ngôi nhà lịch sử số 8, ngõ 120 phố Vĩnh Tuy kể trên, đã bị giặc Pháp đốt cháy sau Ngày Toàn quốc kháng chiến (20/10/1946). Sau khi Tiếp quản Thủ đô, năm 1954, ông bà Dương Quang Trị - Lưu Thị Hương từ Chiến khu Việt Bắc trở về, đã dựng ngôi nhà lá trên nền đất cũ. Từ ngôi nhà này, ông bà đã âm thầm vượt qua các cuộc chiến tranh ác liệt; vượt qua gian khó của thời bao cấp để nuôi dạy các các con trưởng thành.
Sau nhiều biến động và phát triển của Thủ đô, “Ngôi nhà xưa yêu dấu” nay có địa chỉ mới là số nhà 96 Nguyễn Văn Viên, phường Vĩnh Tuy, Thành phố Hà Nội đã được Ủy ban Nhân dân Thành phố gắn biển di tích lịch sử. Gia đình ông bà Dương Quang Trị - Lưu Thị Hương được Nhà nước cấp bằng “Có công với nước”.
Với tư cách là Tác giả, ông Dương Việt Tiến - con trai của vợ chồng cụ Dương Quang Trị - Lưu Thị Hương, đã tái hiện "câu chuyện trăm năm" của gia đình mình, qua cuốn sách “Ngôi nhà xưa yêu dấu” đã chuyển tải nhiều thông tin đời sống thú vị, không chỉ là chuyện của một cá nhân, một gia đình, mà là lịch sử tự hào của một dòng họ, đã góp phần tích cực vào kháng chiến chống ngoại xâm của dân tộc ta.
Có thể coi “Ngôi nhà xưa yêu dấu” là một tài sản tinh thần vô giá, không dễ gì có được, là niềm tự hào không chỉ của một cá nhân, một gia đình, mà là của cả dòng họ Dương ở Vĩnh Tuy nói riêng và Hà Nội nói chung. Bởi còn nhiều người, nhiều gia đình có những kho chuyện, cùng kinh nghiệm sống, muốn kể lại, muốn viết thành sách, để lại cho con cháu mai sau và chia sẻ với cộng đồng xã hội.
Một số cơ quan Báo chí – Truyền thống đã đưa tin bài về sự kiện:
1- Báo Nhân Dân điện tử đã đưa tin: https://nhandan.vn/trao-tang-di-anh-anh-hung-liet-si-cong...
2- Báo Đại biểu Nhân dân đưa tin: https://daibieunhandan.vn/trao-tang-di-anh-phuc-dung-mau...
3- Báo Tuổi trẻ đưa tin: https://tuoitre.vn/ngam-ve-dep-cua-cac-nu-liet-si-qua-anh...
4- Tạp chí điện tử nông thôn và Phát triển đưa tin: https://nongthonvaphattrien.vn/ky-niem-nho-voi-bac-loi...
Hà Nội, ngày 7/8/2025
TTNLO
