Liên kết sản xuất, tiêu thụ nâng cao giá trị sản phẩm: Bài học thành công của HTX SX KD DV Nông nghiệp xã Văn Đức (Gia Lâm - Hà Nội)

Xã Văn Đức thuộc huyện Gia Lâm, Hà Nội, là một xã ở ngoài đê sông Hồng được phù sa bồi đắp vì vậy rất phù hợp cho sản xuất rau, mầu các loại. Với tổng diện tích sản xuất trên 300 ha, trong đó trồng rau là 250 ha, hơn 1.000 hộ thành viên tham gia sản xuất. Với sản lượng hàng năm đạt trên 30.000 tấn rau ăn lá, củ, quả các loại. Vì vậy việc quản lý tuyên truyền, chỉ đạo sản xuất, đảm bảo VSMT, ATTP, nâng cao chất lượng sản phẩm thương hiệu rau Văn Đức, liên kết tiêu thụ là vô cùng quan trọng trong sản xuất của nông dân. Xác định được vấn đề đó HTX đã phối hợp cùng với Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, cán bộ chi cục BVTV hàng ngày giám sát hướng dẫn chỉ đạo nông dân sản xuất đã đem lại nhiều kết quả tích cực.

Theo ông Nguyễn Văn Minh - Giám đốc HTX SX KD DV Nông nghiệp xã Văn Đức cho biết, trong những năm qua, được sự quan tâm hỗ trợ của các cấp các ngành, đặc biệt là Chi cục Trồng trọt BVTV Hà Nội, UBND huyện, phối hợp với HTX, các tổ chức đã tổ chức tập huấn quy trình sản xuất RAT cho nông dân, cùng với cán bộ của Chi cục phối hợp chỉ đạo 30 tổ nhóm trưởng PGS tuyên truyền, giám sát, chỉ đạo, hướng dẫn nông dân sản xuất hàng ngày trên đồng ruộng về quy trình sản xuất RAT, VietGap, sản phẩm OCOP.

"Qua việc vận động, tuyên truyền, giám sát, chỉ đạo, hướng dẫn, nông dân đã thấy được quyền lợi và trách nhiệm của mình khi thực hiện tốt Quy trình sản xuất RAT, VietGap, sản phẩm OCOP đó là giảm thiểu tối đa sử dụng thuốc BVTV kể cả thuốc Sinh học nguồn gốc sinh học, dùng biện pháp bẫy bả bằng bìa mầu hạn chế côn trùng sâu bệnh. Tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ, vi sinh trong sản xuất  kết quả mang lại chất lượng RAT, VietGap, sản phẩm OCOP của nông dân sản xuất được đảm bảo chất lượng ATTP đã tạo được lòng tin cho các doanh nghiệp , hệ thống siêu thị, các thương lái và người tiêu dùng, bán được rễ hơn, giá cao hơn với thị trường các địa phương khác cùng trồng rau từ 15 đến 20%, môi trường SX và môi trường sống xung quanh được cải thiện, đời sống vật chất và tinh thần của người nông dân được nâng lên, nông dân phấn sản xuất RAT, VietGap, sản phẩm OCOP. Kết quả toàn bộ trên 220 ha sản xuất rau của nông dân được cấp GCN đủ điều kiện sản xuất RAT, rau VietGAP và chất lượng sản phẩm OCOP...", ông Nguyễn Văn Minh chia sẻ.

Cũng theo Giám đốc HTX SX KD DV Nông nghiệp xã Văn Đức, thì để đảm bảo việc sản xuất, tiêu thụ RAT, VietGap, sản phẩm OCOP của nông dân mang tính ổn định. HTX chủ động liên kết với một số công ty, hệ thống siêu thị, các thương lái, hàng năm HTX ký hợp đồng tiêu thụ như: Hệ thống siêu thị Aeon, MM Mega, BigC, các công ty kinh doanh thực phẩm đưa vào bếp ăn….

Cùng với việc đó HTX tổ chức các buổi thăm quan cho các khách hàng tiêu thụ rau cho nông dân mua thông qua các siêu thị, công ty để họ biết được về quy trình sản xuất của nông dân về nguồn, chất lượng sản phẩm rau cung cấp cho họ, qua thăm quan thực tế khách hàng đều đánh giá về quy trình sản xuất của nông dân công khai minh bạch thông qua sổ ghi chép nhật ký đồng ruộng và giám sát thực tế của các tổ nhóm PGS qua đó chất lượng rau của nông dân được đảm bảo đúng như đã cam kết với khách hàng.

Trong quá trình liên kết với các siêu thị, công ty, HTX chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất, chủ động diện tích các loại cây trồng đảm bảo đa dạng hóa các sản phẩm cũng như sản lượng, chất lượng cung cấp đầu ra, hai bên đều phải có trách nhiệm giám sát từ khi gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch. Qua giám sát lấy mẫu rau đi phân tích rau của nông dân đều đảm bảo đúng chất lượng.

Tuy nhiên, để giàng buộc trách nhiệm giữa siêu thị và Công ty với HTX và nông dân, về phía siêu thị, Công ty phải có hợp đồng cam kết trách nhiệm thu mua hết sản phẩm đã ký, giá cả ổn định, nếu không bao tiêu hết phải bồi thường cho HTX và nông dân theo thỏa thuận, thanh toán tiền đúng thời hạn. Ngược lại HTX và nông dân cung phải chịu trách nhiệm với siêu thị và Công ty và các đối tác tiêu thụ phải đảm bảo chủng loại theo mùa vụ, chất lượng, sản lượng. Nếu để xảy ra mất ATTP thì HTX, nông dân phải chịu hoàn toàn trách nhiệm cả về tài chính và pháp luật. Qua việc phối hợp và liên kết dám chịu trách nhiệm sản phẩm cung cấp đầu ra nên đã tạo ra được uy tín với khách hàng. Vì vậy HTX và nông dân yên tâm sản xuất, hàng năm sản phẩm cung cấp cho các hệ thống từ  2.000 đến 3.000 tấn rau các loại.

Đanh giá về thành công từ mô hình HTX SX KD DV Nông nghiệp xã Văn Đức, một số chuyên gia cho rằng, qua liên kết cho thấy tác dụng và hiệu quả rõ dệt về phía HTX SX KD DV Nông nghiệp xã Văn Đức và nông dân chủ động xây dựng kế hoạch, yên tâm sản xuất đầu ra cho sản phẩm, thu nhập ổn định, hạn chế được rủi ro khi được mùa mất giá. Đối với doanh nghiệp chủ động nguồn hàng cung cấp cho đối tác, hạn chế rủi ro khi thị trường biến động về giá cả, kiểm soát được chất lượng ATTP sản phẩm.

Về đẩy mạnh thương hiệu RAT, VietGap và mỗi xã một sản phẩm OCOP thế mạnh của địa phương là một xã chuyên canh sản xuất rau lâu đời, sử dụng vật tư, giống sẵn có của địa phương để sản xuất, ngoài ra HTX chủ động phối hợp với các báo, đài truyền hình về làm phóng sự quy trình sản xuất RAT, VietGap từ khi gieo trồng đến chăm sóc, thu hoạch, sơ chế bảo quản rất minh bạch công khai trong qúa trình sản xuất bằng ghi chép nhật ký và thí điểm nhật ký online điện tử để khách hàng, người tiêu dùng khi theo dõi và truy cập vào phần mềm, tem truy xuất đều nắm được các thông tin trong quá trình sản xuất và qua kết quả lấy mẫu rau của cơ quan chức năng về phân tích, cho kết quả các sản phẩm RAT, VietGap, sản phẩm OCOP của Văn Đức đều đảm bảo chất lượng theo quy định, qua đó khách hàng yên tâm về chất lượng...

Theo số liệu của phòng kinh tế huyện Gia Lâm thì, năm 2019, đã có 7 sản phẩm rau của HTX SX KD DV Nông nghiệp xã Văn Đức tham gia mỗi làng một sản phẩm OCOP đó là: Cải Bắp, Cải Thảo, Lơ Xanh, Lơ Trắng, Mướp Đắng, Đậu cô ve, Cải Ngọt, được Thành phố phân hạng 7 sản phẩm đều đạt tiêu chuẩn 4 sao. Năm 2020, HTX tiếp tục tham gia mỗi làng một sản phẩm OCOP với 10 sản phẩm qua chấm điểm phân hạng đã có 5 sản phẩm 4 sao và 5 sản phẩm 3 sao. Đây là một sự lỗ lực cố gắng của HTX trong quá trình sản xuất để tạo ra được những sản phẩm mang tính đặc trưng của địa phương để giới thiệu cho khách hàng và người tiêu dùng biết đến các sản phẩm truyền thống có tiêu chuẩn chất lượng cao, cạnh tranh được với thị trường trong nước và đã xuất khẩu sang thị trường Đài Loan và Hàn Quốc, Cải Bắp, Cải Thảo, Lơ, mỗi năm từ 300 đến 500 tấn. Giá tăng so với thị trường trong nước từ 20%, đây là hướng đi rất đúng, trúng với tình hình sản xuất và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, giúp nông dân tiêu thụ đầu ra ổn định yên tâm sản xuất.

Theo ông Nguyễn Văn Chí, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển Nông thôn Hà Nội, thì việc tiếp cận chính sách hỗ trợ của nhà nước về sản xuất áp dụng công nghệ cao, công nghệ số vào sản xuất nhằm quản lý minh bạch trong quá trình sản xuât, nâng cao chất lượng giá trị của sản phẩm, cạnh tranh được với hàng hóa nhập khẩu còn bất cập. Vì vậy HTX SX KD DV Nông nghiệp xã Văn Đức nói riêng, và các chủ thể nói chung chưa tiếp cận, hưởng lợi từ các chính sách đó của nhà nước.   

"Công tác quản lý thị trường còn hạn chế lên việc RAT, không an toàn tham gia thi trường lẫn lộn làm người tiêu dùng khó phân biệt vì vậy ảnh hưởng không nhỏ đến các địa phương sản xuất đảm bảo chất lượng phải cạnh tranh. Đối với các doanh nghiệp việc đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp lợi nhuận thấp, thời gian thu hồi vốn đầu tư dài, rủi ro nhiều lên vẫn còn ít doanh nghiệp dám mạnh dạn đầu tư do ảnh hưởng yếu tố thời tiết.  Từ thực tiễn hoạt động của HTX SX KD DV Nông nghiệp xã Văn Đức cho thấy, cần có hướng dẫn cụ thể thực hiện hỗ trợ đầu tư công nghệ cao, công nghệ số để HTX mạnh dạn đầu tư. Tăng cường quản lý chặt chẽ đối với sản phẩm rau phải có xuất xứ nguồn gốc mới cho bán trên thị trường để đảm bảo sức khỏe, ATTP cho người tiêu dùng, tạo sự cạnh tranh lành mạnh.  Có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư liên kết tham gia vào sản xuất, bao tiêu sản phẩm cho HTX và nông dân. Có chính sách giao đất, cho thuê theo giá quy định của nhà nước không phải đấu thầu để các HTX đầu tư xây trụ sở, khu sơ chế rau, nhà lạnh bảo quản, sản xuất áp dụng công nghệ cao...", ông Nguyễn Văn Chí phân tích. 

---

BÀI VIẾT CÓ SỰ HỖ TRỢ CỦA CHI CỤC PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HÀ NỘI